Geweldloos communiceren in 4 stappen

Marshall B. Rosenberg beschrijft in zijn boek Geweldloze Communicatie (2011) deze dynamische communicatietechniek waarbij empathie als rode draad wordt gezien om in verbinding met jezelf en elkaar te komen. In dit artikel delen we het effect van geweldloze communicatie en de vier stappen hierin: waarnemen, gevoelens uiten, behoefte(n) onderkennen en verzoeken tot actie.

Het effect van geweldloze communicatie

Geweldloze Communicatie is een manier van communiceren gericht op gezamenlijke waarden en behoeften. Zie het als een manier om in gesprek te gaan met onszelf en de ander waarin je duidelijk bent over wat jij voelt en ervaart en je de verantwoordelijkheid neemt voor jouw gevoelens en behoeften. Het doel is om tot verbinding te komen zodat er bereidheid ontstaat om te uiten en luisteren. Vanuit deze wederzijdse bereidheid kunnen win-win situaties ontstaan voor zowel de zender als ontvanger. 

Geweldloze Communicatie stelt ons volgens Marshall (2011) in staat om écht contact te maken met onszelf en de ander, waardoor ons natuurlijk mededogen kan gaan stromen. Het verdiept het luisteren, bevordert respect en empathie waardoor de natuurlijke behoefte ontstaat om te geven (win-win). 

Het is een vorm van communicatie die gebruikt kan worden in persoonlijke relaties, op het werk en met kinderen. Het is bedoeld om kenbaar te maken wat het effect van iemands handelen heeft op jou en/of om een wens of verzoek uit te spreken richting de ander. De intentie is daarbij om enerzijds het gevoel en de behoeften van jezelf en de ander uit te vragen, wederzijds empathie te ervaren en te verbinden.

De vier stappen van geweldloze communicatie

Geweldloze Communicatie bestaat uit vier stappen/elementen en Marshall beschrijft deze op de volgende manier:

1: Waarnemen (zonder oordeel)

Het eerste element van Geweldloze Communicatie is de waarneming. Hierbij is het belangrijk dat er een scheiding wordt aangebracht tussen waarnemen en oordelen. Als we waarnemen combineren met oordelen, zullen anderen dit al snel als kritiek opvatten en zich afzetten tegen wat we zeggen. Wanneer je geweldloos wilt communiceren, vermijd dan statische generalisaties zoals: altijd, vaak, ‘het is zo’, goed of slecht, ‘je bent …’. In plaats daarvan onderscheid je jouw waarneming van het oordeel zoals: ‘Als je hardop praat, raak ik afgeleid’ in plaats van ‘Je bent echt luidruchtig’. 

2: Het uiten van onze gevoelens

Het tweede element van Geweldloze Communicatie is het uiten van onze gevoelens. Door een woordenschat te ontwikkelen waarmee we specifieke emoties duidelijk kunnen identificeren en benoemen, kunnen we gemakkelijker een band met elkaar aangaan. Als we onszelf kwetsbaar durven op te stellen, kan dit bijdragen aan het oplossen van conflicten. Het is belangrijk om hierin onderscheid te maken tussen woorden die werkelijke gevoelens weergeven en woorden of uitspraken die gedachten, beoordelingen en interpretaties beschrijven. 

3: Het onderkennen van de behoeften achter onze gevoelens

Het derde element van Geweldloze Communicatie is het onderkennen van de behoeften achter onze gevoelens. Wat anderen zeggen en doen kan wel de aanleiding maar nooit de oorzaak van onze gevoelens zijn. Als iemand zich negatief uit, kunnen we daar op vier manieren op ingaan:

1. Onszelf de schuld geven
2. De ander de schuld geven
3. Ons bewust maken van onze eigen gevoelens en behoeften
4. Ons bewust maken van de gevoelens en behoeften achter de negatieve boodschap.

4: Verzoeken tot concrete actie (zonder eis)

Het vierde element van Geweldloze Communicatie heeft betrekking op de vraag wat we elkaar willen verzoeken om een win-win situatie te creëren. Hierbij is het zaak om vage, abstracte of onduidelijke bewoordingen te vermijden en positieve actietaal te gebruiken, door duidelijk te stellen wat we wél in plaats van niet zouden willen. Hoe duidelijker we zijn in wat we terug willen horen wanneer we spreken, hoe groter de kans dat we dit ook krijgen.

Verzoeken worden geïnterpreteerd als een eis, wanneer anderen menen dat ze afgekeurd of gestraft zullen worden als ze er niet aan voldoen. We kunnen de ander het vertrouwen geven dat het om een verzoek gaat door aan te geven dat we alleen willen dat de ander instemt als dit uit vrije wil gebeurt. Daarnaast is het handig om na te gaan of onze boodschap is gehoord zoals bedoeld, omdat wat we zeggen niet altijd datgene is wat wordt gehoord.

Het doel van Geweldloze Communicatie is niet om het gedrag van de ander te veranderen of onze zin te krijgen, maar om relaties op te bouwen die gebaseerd zijn op gelijkwaardigheid, eerlijkheid en empathie, waardoor uiteindelijk de behoeften van alle partijen worden vervuld.

Wil je actief aan de slag met effectievere communicatie en persoonlijk of professioneel verder groeien? Dit kan uiteraard 1 op 1, daarnaast verzorgt Inzicht diverse trainingen en opleidingen waarin communicatie een essentieel onderdeel is.

• Voor teams en organisaties: Training Feedback & Communicatie
• Voor ondernemers, managers en leidinggevenden: Learningtrack Effectief & Bewust Leiderschap
• Voor persoonlijke groei: Post-HBO registeropleiding tot Professional Coach

Bron: Rosenberg, M.B. (2011), Geweldloze Communicatie – Ontwapenend, doeltreffend en verbindend. Rotterdam, Nederland: Lemnoscaat BV.